Tijdens de rekrutering en selectie 

Voor schoolverlaters met weinig ervaring of voor sollicitanten van 45 jaar en ouder kan het soms extra moeilijk zijn om werk te vinden. In plaats van de gevraagde karaktereigenschappen en competenties op te lijsten, verwijst de werkgever vaak (direct of indirect) naar de leeftijd van de kandidaat.  

Een leeftijdslimiet in een vacature?  

• Is toegestaan als dit onderscheid legitiem, gepast en redelijk is.  
  Bijv. actrices ouder dan 45 zoeken om anti-rimpelcrème te promoten.  
  Bijv. werknemers jonger dan 26 de kans geven op een ‘startbaanovereenkomst’, zodat ze minder kosten voor de werkgever. Dat is gerechtvaardigd, omdat werknemers jonger dan 26 ondervertegenwoordigd zijn in de groep werkzoekenden.  
• Is verboden in alle andere gevallen.  
  Bijv. kandidaten “tussen 25 en 35 jaar” zoeken, of “jonge afgestudeerden”. Dat is discriminatie, want bepaalde groepen personen worden automatisch uitgesloten. Het is beter om de gevraagde competenties te verduidelijken (“contacten in het jongerenmilieu”, “kennis van sociale media”, …) of het profiel voor de functie (“weinig verantwoordelijkheid”, salarisniveau, …) 

Wil je weten wat verboden is?  

• Ontdek de online tool van Unia (eDiv) om bij te leren over de antidiscriminatiewetgeving.  
• Lees de standpuntnota van Unia over positieve actie om bepaalde doelgroepen een duwtje in de rug te geven, in overeenstemming met de wet.   

Tijdens de loopbaan 

Ook tijdens het arbeidscontract kan je te maken krijgen met leeftijdsdiscriminatie. Bijvoorbeeld bij toegang tot opleidingen, promotie, verloning of contractwijzigingen (bijv. van een contract van bepaalde duur naar een contract van onbepaalde duur).  

Andere diensten aanbieden op basis van de leeftijd van de werknemers?  

• Is toegestaan als dit onderscheid legitiem, gepast en redelijk is.  
  Bijv. een bedrijfsplan uitwerken voor oudere werknemers. Als een bedrijf merkt dat er meer vervroegde vertrekken en burnouts zijn bij oudere werknemers, dan is deze maatregel legitiem. Het schaadt bovendien de jongere werknemers niet.  
• Is verboden in alle andere gevallen.  
  Bijv. een opleiding Verpleegkunde die vermeldt dat kandidaten jonger dan 45 moeten zijn. De organisatie hoopt dat de afgestudeerden zo hun nieuwe kennis zo lang mogelijk kunnen gebruiken tijdens hun loopbaan. Maar de leeftijdsgrens is niet redelijk in verhouding tot het nagestreefde doel.  

Bij ontslag of einde contract 

Oudere werknemers ontslaan? 

• Is toegestaan als de persoon het werk niet goed doet.  
  Bijv. een werknemer ouder dan 50 kreeg al verschillende negatieve evaluaties, omdat hij of zij de deadlines niet haalt. Ongeacht de leeftijd kan deze werknemer ontslagen worden omdat hij of zij niet aan de professionele verwachtingen voldoet.  
• Is verboden in alle andere gevallen, zoals ontslag door economische redenen of verankerde stereotype ideeën.  
  Bijv. een werkgever ontslaat een oudere werknemer om een jongere werknemer aan te nemen en daarvoor subsidies te krijgen. Dit is discriminatie. 
  Bijv. een werkgever ontslaat de jongere werknemers in het kader van een herstructurering, omdat hij ervan uitgaat dat jongere werknemers geen verantwoordelijkheidsgevoel hebben of onvolwassen zijn. Dit is discriminatie.  

Duurdere verzekeringen voor oudere personen? 

• Is toegestaan wanneer het risico dat door de verzekering gedekt wordt, toeneemt met de leeftijd van de verzekerde.  
  Bijv. een duurdere hospitalisatieverzekering voor oudere personen. Betrouwbare nationale statistieken bevestigen dat het risico op gezondheidsproblemen inderdaad toeneemt met de leeftijd.  
• Is verboden als de redenen die de verzekeraar geeft niet objectief en redelijk zijn.  
  Bijv. een duurdere autoverzekering voor oudere bestuurders, is discriminatie. Die discriminatie is gebaseerd op een vooroordeel: dat oudere bestuurders minder goed rijden dan jongere. Betrouwbare studies tonen in tegendeel aan dat oudere bestuurders net minder ongevallen veroorzaken.

Duurdere bankdiensten voor oudere klanten?  

• Is toegestaan als de bank die beslissing kan rechtvaardigen met nauwkeurige, recente en relevante gegevens. Het is daarbij beter om aanvullende voorwaarden te stellen dan om regelrecht te weigeren om een dienst te verlenen. 
  Bijv. een bank weigert om een creditcard aan te bieden aan mensen ouder dan 70 jaar. De bank moet dan objectief aantonen dat het risico op overlijden – en dus niet-terugbetaling – bij deze groep te groot is. Anders is het discriminatie.  
• Is verboden als de bank aanvullende voorwaarden stelt die niet gerechtvaardigd zijn.  
  Bijv. een levensverzekering bepaalt dat een oorzakelijk verband tussen een ongeval en een overlijden moet worden aangetoond binnen de twaalf maanden na het ongeval, maar maakt hier 30 dagen van voor verzekeringsnemers ouder dan 70. Dit is discriminatie.  

Weigeren om een huis of appartement aan een bepaalde groep personen te verhuren?  

• Is toegestaan als de eigenaar zich baseert op objectieve overwegingen.  
  Bijv. een verhuurder weigert om een woning te verhuren aan een minderjarige, tenzij z’n ouders het huurcontract ondertekenen. In België moet je in de regel 18 zijn voor je een huurovereenkomst kan afsluiten. Dit is dus geen discriminatie.  
• Is verboden in alle andere situaties.  
  Bijv. weigeren om te huren aan jongeren (omdat ze te veel feesten organiseren), aan oudere personen (omdat ze de tuin niet zullen onderhouden) of aan ouders met jonge kinderen (omdat de kinderen de deuren zouden beschadigen) is discriminatie. De verhuurder baseert zich dan namelijk op vooroordelen en kijkt niet naar de individuele geschiktheid van elke kandidaat. De eigenaar kan wel een garantie vragen.  

Bij sociale huisvesting wordt soms een leeftijdsgrens gehanteerd om de sociale diversiteit te bevorderen. Zo’n maatregel is niet automatisch discriminerend, maar het risico bestaat wel.

Leeftijdsgrenzen opleggen voor sociale, culturele en sportieve activiteiten?  

• Is toegestaan als dit op een objectieve manier gerechtvaardigd wordt.  
  Bijv. 65-plussers krijgen een verlaagd tarief bij een museumbezoek. 65 is de officiële pensioensleeftijd, en dus het moment waarop het financiële inkomen van deze groep vermindert. 65-plussers hebben daarom minder middelen voor vrijetijdsactiviteiten. Het museum stelt ook een verminderd tarief voor aan studenten en werkzoekenden, die het eveneens minder breed hebben.  
• Is verboden als de leeftijdslimiet gebaseerd is op vooroordelen.  
  Bijv. een fitnessclub schrijft enkel meisjes in vanaf 18 jaar of jongens van 21 jaar. De fitness denkt dat jongens van 18 tot 21 jaar te ‘wild of onhandelbaar’ zijn. Dit zijn vooroordelen, en dus gaat het om discriminatie.