Psychische kwetsbaarheid: een handicap  

In België zijn meer dan 4000 mensen ontoerekeningsvatbaar verklaard voor gepleegde feiten, omdat de controle over hun daden aangetast is door een psychische aandoening. Het is echter onvoldoende geweten dat mensen met psychische aandoeningen, waaronder geïnterneerde personen, beschouwd kunnen worden als mensen met een handicap. Dat betekent dat ze als zodanig worden beschermd door het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap. 

Internering: een traject vol bochten en breuklijnen  

Geïnterneerde personen worden uitgesloten van het reguliere strafrechtsysteem, maar de interneringsmaatregel wordt wel voor onbepaalde duur uitgesproken. Getuigenissen in het rapport onthullen hoe ontmoedigend en beangstigend dat gebrek aan perspectief is. Bijna 900 van hen verblijven bovendien in gevangenissen.  

Ondanks het grote engagement van professionals, benadrukken zij dat het zeer complex is om een geschikte verblijfplaats te bieden die nauw aansluit bij de individuele behoeften van elke geïnterneerde, met name op het vlak van zorg en effectieve re-integratie. 

5 belangrijkste uitdagingen op het vlak van internering 

Ondanks meerdere veroordelingen door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) vanwege deze situatie, voldoet België nog niet aan de verwachtingen van Europa.

In haar rapport formuleert Unia een zestigtal aanbevelingen om de rechten van geïnterneerde personen gedurende hun zorgtraject te waarborgen en hun re-integratie in de samenleving te bevorderen. Ze concentreren zich voornamelijk rond 5 grote uitdagingen: 

1. Het waarborgen van de kwaliteit van het forensisch psychiatrisch deskundigenonderzoek door de opleiding en het beroep van forensisch psychiater te waarderen, en door een comité op te richten dat de kwaliteit van de rapporten kan controleren en een uniforme interpretatie van de wettelijke interneringscriteria kan bewaken. 
2. Het verbieden van de gevangenis als verblijfplaats voor geïnterneerde personen. 
3. Elke geïnterneerde persoon toegang geven tot een zorgtraject dat is afgestemd op diens behoeften. 
4. Het beperken van de plaatsing van geïnterneerde personen in de tijd, een periode van vrijheidsberoving. 
5. Dezelfde voorwaarden voorzien voor personen zonder verblijfsvergunning om zoals andere geïnterneerde personen, in vrijheid op proef gesteld te worden. 

In een rechtstaat moet de prioriteit liggen bij de effectiviteit van de mensenrechten 

De oplossingen zullen divers zijn, maar mogen niet uitsluitend gebaseerd zijn op een puur veiligheidsgerichte benadering. In een democratische rechtstaat is het nodig om het interneringsbeleid te heroverwegen richting een volledige en daadwerkelijke uitvoering van de mensenrechten, door hun toegang tot gezondheid, huisvesting en justitie te garanderen.

Unia roept op om terug te keren naar het welzijn van burgers in hun geheel, rekening houdend met de principes van autonomie, participatie en inclusie.

Misschien kunnen dan de geïnterneerde personen zich wel opnieuw integreren in de samenleving.